Zasilanie centrali SSP sprzed wyłącznika głównego – kiedy wymagane i jak wykonać
Centrala SSP (CSP) musi być zasilana niezależnie od głównego wyłącznika prądu, co realizuje się poprzez podłączenie jej do sieci elektrycznej przed przeciwpożarowym wyłącznikiem prądu (PWP). Poniżej wyjaśniamy, kiedy takie rozwiązanie jest wymagane przez przepisy i jak poprawnie je zrealizować – zgodnie z normą PN-EN 54-4 oraz krajowymi regulacjami przeciwpożarowymi. Artykuł przedstawia też typowy schemat podłączenia i omawia kwestię stosowania kabli PH90.
Wymagania normy PN-EN 54-4 dotyczące zasilania SSP
Norma PN-EN 54-4 (Systemy sygnalizacji pożarowej – Część 4: Zasilacze) określa wymagania dla urządzeń zasilających centrale SSP. Zgodnie z tą normą każda centrala pożarowa musi posiadać dwa niezależne źródła zasilania:
Podstawowe zasilanie sieciowe – z sieci elektroenergetycznej (230 V AC).
Rezerwowe zasilanie awaryjne – z baterii akumulatorów, które przejmują obciążenie w razie zaniku napięcia sieci.
Zasilacz centrali musi automatycznie przełączać się na akumulatory przy braku zasilania podstawowego oraz sygnalizować awarię zasilania (np. zanik sieci czy uszkodzenie akumulatorów). PN-EN 54-4 definiuje parametry techniczne zasilaczy, m.in. wydajność prądową, czas podtrzymania i nadzór nad ładowaniem akumulatorów. W praktyce oznacza to, że centrala SSP pozostanie aktywna nawet przy zaniku prądu, czerpiąc energię z akumulatorów przez określony czas (typowo dobę lub dłużej w stanie czuwania oraz co najmniej 30 min w stanie alarmu – zależnie od scenariusza zabezpieczenia obiektu).
Uwaga: Norma PN-EN 54-4 dotyczy samych zasilaczy (sprzętu), natomiast kwestie sposobu podłączenia centrali do instalacji elektrycznej budynku precyzują przepisy krajowe i wytyczne projektowe. Tutaj kluczową rolę odgrywają wymagania dotyczące tzw. przeciwpożarowego wyłącznika prądu i zasilania urządzeń pożarowych.
Kiedy wymagane jest zasilanie sprzed głównego wyłącznika/przeciwpożarowego wyłącznika prądu?
Polskie przepisy jednoznacznie wskazują, że wszystkie urządzenia przeciwpożarowe, których działanie jest niezbędne podczas pożaru, nie mogą być odcięte od zasilania w sytuacji pożaru. Dotyczy to zarówno zasilania podstawowego tych urządzeń, jak i ich zasilania rezerwowego (akumulatorowego). Innymi słowy, przeciwpożarowy wyłącznik prądu (PWP) – instalowany m.in. w większych budynkach – musi odłączyć zasilanie całego obiektu z wyjątkiem obwodów zasilających urządzenia potrzebne podczas pożaru.
Do urządzeń tych zalicza się m.in. centrale SSP, systemy oddymiania, pompy pożarowe, oświetlenie ewakuacyjne, dźwiękowe systemy ostrzegawcze itp. Właśnie dlatego centralę pożarową należy zasilać z pominięciem głównego wyłącznika – tak aby wyłączenie zasilania budynku przez PWP nie odcięło prądu do centrali SSP.
Wymóg zasilania sprzed wyłącznika głównego jest obowiązkowy wszędzie tam, gdzie stosuje się przeciwpożarowy wyłącznik prądu, co zgodnie z Warunkami Technicznymi dotyczy stref pożarowych o kubaturze >1000 m³ lub zagrożonych wybuchem. Z praktycznego punktu widzenia oznacza to większość obiektów średnich i dużych (użyteczności publicznej, przemysłowych, biurowców, centrów handlowych itp.).
Błąd projektowy do uniknięcia: Niestety, zdarza się w praktyce, że centrala SSP zostaje podłączona „za” wyłącznikiem PWP – czyli razem z resztą instalacji, co skutkuje odcięciem jej zasilania po zadziałaniu PWP. Jest to niezgodne z przepisami i zasadami ochrony ppoż. Taki układ błędnie zakłada, że centrala poradzi sobie wyłącznie na akumulatorach; tymczasem przepisy wymagają, by nawet zasilanie podstawowe centrali nie było odłączane w razie pożaru. Właściwe wykonanie zasilania sprzed wyłącznika głównego eliminuje ten problem.
Jak wykonać zasilanie centrali SSP sprzed wyłącznika głównego?
Podłączenie centrali „sprzed wyłącznika” polega na wydzieleniu dla niej osobnego obwodu zasilającego, który omija główny wyłącznik prądu/PWP. Realizuje się to zazwyczaj w następujący sposób:
Wydzielony obwód z rozdzielnicy głównej – Zaraz na wejściu zasilania do budynku (w głównej rozdzielnicy niskiego napięcia) wydziela się osobne pole lub obwód tylko dla urządzeń przeciwpożarowych. Obwód ten jest zasilany przed głównym wyłącznikiem, tak by pozostawał pod napięciem nawet po wyłączeniu reszty instalacji.
Oddzielna rozdzielnica pożarowa – Zaleca się, aby urządzenia ppoż. (w tym centrala SSP) były zasilane z oddzielnej rozdzielnicy pożarowej, dedykowanej tylko dla odbiorników przeciwpożarowych. Taka rozdzielnica (często oznaczana jako RPpoż lub TPoż) powinna znajdować się w wydzielonym pożarowo pomieszczeniu technicznym, co zwiększa jej bezpieczeństwo działania. Rozdzielnica pożarowa jest zasilana bezpośrednio z głównego złącza/przyłącza budynku (przed PWP) i zawiera zabezpieczenia dla poszczególnych urządzeń ppoż.
Dedykowany obwód tylko dla centrali – Z rozdzielnicy pożarowej prowadzi się dedykowany kabel zasilający do centrali SSP, zabezpieczony osobnym wyłącznikiem nadprądowym lub bezpiecznikiem. Do tego obwodu nie wolno podłączać żadnych innych odbiorników – ma on zasilać wyłącznie centralę pożarową (ew. centralę i system DSO, jeśli są połączone), aby awaria lub przeciążenie innych urządzeń nie wpłynęły na pracę centrali. Taki podział obwodów gwarantuje niezależność zasilania ppoż: uszkodzenie w instalacji ogólnej nie spowoduje wyłączenia obwodów pożarowych.
Ochrona i oznakowanie obwodu – Zabezpieczenie (wyłącznik) obwodu centrali powinno być opisane i oznakowane jako „Zasilanie centrali ppoż – NIE WYŁĄCZAĆ W PRZYPADKU POŻARU”. W praktyce stosuje się czerwone tabliczki z białym napisem o wysokości min. 10 mm, aby personel lub strażacy mieli jasność, którego łącznika nie wolno wyłączać podczas pożaru. Ponadto elementy rozdziału zasilania centrali często zabezpiecza się przed nieuprawnionym wyłączeniem (np. przez zastosowanie osłon, plomb lub zamykanych szafek).
Kabel o odporności ogniowej (PH90) – Bardzo ważne jest, aby przewód zasilający centralę SSP zachował funkcjonalność w warunkach pożaru. Dlatego stosuje się kable ognioodporne, np. o klasie PH90 (często jednocześnie spełniające E90 oraz mające izolację FE180). Taki kabel jest w stanie przez co najmniej 90 minut podtrzymać działanie urządzeń w warunkach pożaru, a jego izolacja nie ulega uszkodzeniu przez 180 minut. Dzięki temu, nawet w razie lokalnego oddziaływania ognia na trasę kablową, centrala będzie zasilana wystarczająco długo. W praktyce do zasilania central SSP wykorzystuje się np. przewody HDGs lub HTKSH o przekroju 3×2,5 mm² w wykonaniu PH90/E90, układane na dedykowanych mocowaniach odpornych na ogień. Trasy kablowe powinny być prowadzone tak, by maksymalnie chronić przewód (preferowane jest prowadzenie w wydzielonych pionach lub kanałach ognioodpornych, z dala od materiałów łatwopalnych).
Schemat typowy: W uproszczeniu, schemat zasilania wygląda następująco: przyłącze energetyczne -> (licznik energii, jeśli dotyczy) -> rozdzielnica główna -> rozdzielnica pożarowa (pole ppoż.) zasilana przed wyłącznikiem głównym/PWP -> zabezpieczenie obwodu centrali -> przewód PH90 do CSP -> centrala SSP (z wbudowanym zasilaczem zgodnym z EN 54-4 i akumulatorami). Reszta instalacji budynku jest podłączona za głównym wyłącznikiem, więc w razie jego użycia zostaje odłączona, podczas gdy rozdzielnica pożarowa i centrala SSP nadal mają zasilanie.
Jak wykonać zasilanie centrali SSP sprzed wyłącznika głównego?
Podłączenie centrali „sprzed wyłącznika” polega na wydzieleniu dla niej osobnego obwodu zasilającego, który omija główny wyłącznik prądu/PWP. Realizuje się to zazwyczaj w następujący sposób:
Wydzielony obwód z rozdzielnicy głównej – Zaraz na wejściu zasilania do budynku (w głównej rozdzielnicy niskiego napięcia) wydziela się osobne pole lub obwód tylko dla urządzeń przeciwpożarowych. Obwód ten jest zasilany przed głównym wyłącznikiem, tak by pozostawał pod napięciem nawet po wyłączeniu reszty instalacji.
Oddzielna rozdzielnica pożarowa – Zaleca się, aby urządzenia ppoż. (w tym centrala SSP) były zasilane z oddzielnej rozdzielnicy pożarowej, dedykowanej tylko dla odbiorników przeciwpożarowych. Taka rozdzielnica (często oznaczana jako RPpoż lub TPoż) powinna znajdować się w wydzielonym pożarowo pomieszczeniu technicznym, co zwiększa jej bezpieczeństwo działania. Rozdzielnica pożarowa jest zasilana bezpośrednio z głównego złącza/przyłącza budynku (przed PWP) i zawiera zabezpieczenia dla poszczególnych urządzeń ppoż.
Dedykowany obwód tylko dla centrali – Z rozdzielnicy pożarowej prowadzi się dedykowany kabel zasilający do centrali SSP, zabezpieczony osobnym wyłącznikiem nadprądowym lub bezpiecznikiem. Do tego obwodu nie wolno podłączać żadnych innych odbiorników – ma on zasilać wyłącznie centralę pożarową (ew. centralę i system DSO, jeśli są połączone), aby awaria lub przeciążenie innych urządzeń nie wpłynęły na pracę centrali. Taki podział obwodów gwarantuje niezależność zasilania ppoż: uszkodzenie w instalacji ogólnej nie spowoduje wyłączenia obwodów pożarowych.
Ochrona i oznakowanie obwodu – Zabezpieczenie (wyłącznik) obwodu centrali powinno być opisane i oznakowane jako „Zasilanie centrali ppoż – NIE WYŁĄCZAĆ W PRZYPADKU POŻARU”. W praktyce stosuje się czerwone tabliczki z białym napisem o wysokości min. 10 mm, aby personel lub strażacy mieli jasność, którego łącznika nie wolno wyłączać podczas pożaru. Ponadto elementy rozdziału zasilania centrali często zabezpiecza się przed nieuprawnionym wyłączeniem (np. przez zastosowanie osłon, plomb lub zamykanych szafek).
Kabel o odporności ogniowej (PH90) – Bardzo ważne jest, aby przewód zasilający centralę SSP zachował funkcjonalność w warunkach pożaru. Dlatego stosuje się kable ognioodporne, np. o klasie PH90 (często jednocześnie spełniające E90 oraz mające izolację FE180). Taki kabel jest w stanie przez co najmniej 90 minut podtrzymać działanie urządzeń w warunkach pożaru, a jego izolacja nie ulega uszkodzeniu przez 180 minut. Dzięki temu, nawet w razie lokalnego oddziaływania ognia na trasę kablową, centrala będzie zasilana wystarczająco długo. W praktyce do zasilania central SSP wykorzystuje się np. przewody HDGs lub HTKSH o przekroju 3×2,5 mm² w wykonaniu PH90/E90, układane na dedykowanych mocowaniach odpornych na ogień. Trasy kablowe powinny być prowadzone tak, by maksymalnie chronić przewód (preferowane jest prowadzenie w wydzielonych pionach lub kanałach ognioodpornych, z dala od materiałów łatwopalnych).
Schemat typowy: W uproszczeniu, schemat zasilania wygląda następująco: przyłącze energetyczne -> (licznik energii, jeśli dotyczy) -> rozdzielnica główna -> rozdzielnica pożarowa (pole ppoż.) zasilana przed wyłącznikiem głównym/PWP -> zabezpieczenie obwodu centrali -> przewód PH90 do CSP -> centrala SSP (z wbudowanym zasilaczem zgodnym z EN 54-4 i akumulatorami). Reszta instalacji budynku jest podłączona za głównym wyłącznikiem, więc w razie jego użycia zostaje odłączona, podczas gdy rozdzielnica pożarowa i centrala SSP nadal mają zasilanie.
Podsumowanie
Zasilanie centrali SSP sprzed wyłącznika głównego to nie opcja, lecz obowiązek w większości instalacji przeciwpożarowych. Wymóg ten wynika z przepisów krajowych oraz logiki działania systemów bezpieczeństwa – podczas pożaru zasilanie alarmu pożarowego musi być utrzymane. Realizacja takiego zasilania wymaga wydzielenia dedykowanego obwodu (najlepiej z osobnej rozdzielnicy pożarowej), zastosowania odpowiednich zabezpieczeń i kabli o odporności ogniowej PH90, a także dbałości o właściwe oznakowanie i ochronę przed przypadkowym odłączeniem. Stosując się do powyższych zasad, zapewniamy, że centrala sygnalizacji pożaru będzie działać niezawodnie zarówno w codziennej eksploatacji, jak i w krytycznym momencie pożaru, co bezpośrednio przekłada się na bezpieczeństwo ludzi i ochronę mienia. Tylko poprawnie zasilany i zabezpieczony system SSP jest w stanie skutecznie pełnić swoją rolę, ostrzegając o zagrożeniu i inicjując odpowiednie działania ratownicze w każdej sytuacji.
Przeczytaj także:
Zasilanie centrali SSP sprzed wyłącznika głównego – kiedy wymagane i jak wykonać
Centrala SSP (CSP) musi być zasilana niezależnie od głównego wyłącznika prądu, co realizuje się poprzez podłączenie jej do sieci elektrycznej przed przeciwpożarowym wyłącznikiem prądu (PWP).
Czy mój aparat słuchowy lub implant działa z systemem pętli indukcyjnej C-TEC (CDA‑E)? Jak to potwierdzić?
W skrócie: Większość nowoczesnych aparatów słuchowych i implantów ślimakowych jest kompatybilna z systemami pętli indukcyjnych firmy C-TEC, oznaczanymi często jako CDA-E. Warunkiem jest jednak, aby
Najczęstsze powody fałszywych alarmów i strategie minimalizacji w systemach sygnalizacji pożaru (SSP) – poradnik praktyczny dla inwestorów i użytkowników
Fałszywe alarmy pożarowe w systemach sygnalizacji pożaru (SSP) to sygnały alarmowe wywołane zjawiskami niezwiązanymi z pożarem – np. usterką lub czynnikami środowiskowymi – które nie
Schematy połączeń i integracja elementów systemu przyzywowego C-TEC
System przyzywowy C-TEC serii 800 – konwencjonalny system przywoławczy stosowany m.in. w szpitalach, domach opieki i toaletach dla niepełnosprawnych – składa się z szeregu współpracujących
Klapa oddymiająca a siłownik – nierozerwalny zestaw certyfikowany
Klapa oddymiająca z siłownikiem jako jeden certyfikowany zestaw oddymiający Klapy oddymiające (znane też jako klapy dymowe) są zawsze dostarczane w komplecie z napędem (siłownikiem) i