BEZPIECZNA EWAKUACJA
Ewakuacja osób z niepełnosprawnościami.
Jest to temat o szczególnym znaczeniu, który dotyka aspektów zarówno technicznych, jak i organizacyjnych. Poniżej przedstawiam wnioski, które można wyciągnąć z tego artykułu:
Znaczenie Dostępności
Dostępność nie jest kwestią dotyczącą wyłącznie osób z niepełnosprawnościami; jest to zagadnienie, które ma wpływ na bezpieczeństwo i komfort wszystkich osób korzystających z budynku.
Organizacja i Planowanie
Kluczową rolę odgrywają dobrze zaprojektowane i oznaczone drogi ewakuacyjne, które uwzględniają potrzeby wszystkich użytkowników.
Niezwykle ważne jest również przeszkolenie personelu i koordynatorów ewakuacji, którzy muszą być przygotowani do działania w różnych sytuacjach.
Aspekty Techniczne
Odpowiedni sprzęt ewakuacyjny (wózki, krzesła, materace, maty) i oznakowanie są niezbędne dla skutecznej i bezpiecznej ewakuacji.
Edukacja i Szkolenia
Szkolenia z zakresu ewakuacji powinny być angażujące i uwzględniać różne scenariusze, w tym potrzeby osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności.
Włączenie Wszystkich Grup Zainteresowanych
Artykuł podkreśla, że wszyscy uczestnicy procesu budowlanego i zarządzania obiektem, od inwestorów po administratorów i rzeczoznawców ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych, powinni być świadomi i zainteresowani tematem dostępnej ewakuacji.
W świetle powyższych, jasne jest, że ewakuacja osób z niepełnosprawnościami jest kompleksowym zagadnieniem, które wymaga wielowymiarowego podejścia i zaangażowania różnych grup zainteresowanych.
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych (CRPD)
Została przyjęta 13 grudnia 2006 roku i jest podstawowym aktem prawnym dotyczącym sytuacji i perspektyw osób z niepełnosprawnościami. Głównym celem Konwencji jest ochrona i zapewnienie pełnego i równego korzystania z praw człowieka i podstawowych wolności przez osoby z niepełnosprawnościami na równi ze wszystkimi innymi obywatelami.
Cel i Zastosowanie
Konwencja wyznacza ogólne kierunki, na podstawie których są tworzone przepisy szczegółowe przez wszystkie państwa, które ją podpisały, w tym Polskę. Precyzuje ona wymagania dla budynków, miejsc i sytuacji, w których należy zapewnić dostępność dla wszystkich osób, nie tylko w normalnych warunkach użytkowania obiektu, ale również w trudniejszych warunkach, takich jak zagrożenia.
Ewakuacja i Bezpieczeństwo
W przypadku wystąpienia niebezpieczeństwa, wszystkie osoby przebywające wewnątrz budynku muszą mieć możliwość bezpiecznej ewakuacji. Polskie przepisy dotyczące ewakuacji nie zawsze jednak precyzują szczegółowe rozwiązania dla osób z niepełnosprawnościami (OzN). Osoby te potrzebują więcej czasu, aby wydostać się z budynku i dostać do miejsca bezpiecznego, a często nie są w stanie zrobić tego bez wsparcia.
Wnioski
- Równość i Inkluzja: Konwencja podkreśla potrzebę równego traktowania i zapewnienia dostępu do podstawowych praw i wolności dla osób z niepełnosprawnościami.
- Dostępność i Bezpieczeństwo: Konwencja zwraca uwagę na konieczność zapewnienia dostępności i bezpieczeństwa dla osób z niepełnosprawnościami, zwłaszcza w sytuacjach zagrożenia.
- Luka w Polskich Przepisach: Polskie przepisy nie zawsze są wystarczająco precyzyjne w kwestii ewakuacji osób z niepełnosprawnościami, co wymaga dodatkowego uwzględnienia w planach bezpieczeństwa.
- Potrzeba Wsparcia: Osoby z niepełnosprawnościami często potrzebują dodatkowego wsparcia w sytuacjach zagrożenia, co powinno być uwzględnione w procedurach ewakuacyjnych.
- Rola Państwa i Instytucji: Konwencja zobowiązuje państwa do wprowadzenia odpowiednich przepisów i środków, które zapewnią realizację jej postanowień.
Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych stanowi ważny krok w kierunku zapewnienia równości i dostępności dla wszystkich, ale jej skuteczna implementacja wymaga zaangażowania na wielu poziomach, od legislacyjnego po praktyczny.
Ewakuacja osób z niepełnosprawnościami a przepisy
Ewakuacja osób z niepełnosprawnościami stanowi jedno z najważniejszych wyzwań w kontekście bezpieczeństwa publicznego. Choć temat ten jest często pomijany w publicznej debacie, jest on kluczowy dla zapewnienia pełnej dostępności i równości w społeczeństwie. W Polsce, jak i w innych krajach, obowiązują konkretne przepisy i wytyczne mające na celu zapewnienie bezpiecznej ewakuacji dla wszystkich, w tym osób z niepełnosprawnościami.
Podstawowe akty prawne
Podstawowym aktem prawnym, który omawia sytuację i perspektywę osób z niepełnosprawnościami, jest Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych, przyjęta 13 grudnia 2006 roku. Jej głównym celem jest ochrona i zapewnienie pełnego i równego korzystania z praw człowieka i podstawowych wolności przez osoby z niepełnosprawnościami na równi ze wszystkimi innymi obywatelami. Na podstawie tej Konwencji są tworzone przepisy szczegółowe, które precyzują wymagania dla budynków, miejsc i sytuacji, w których należy zapewnić dostępność dla wszystkich osób, nie tylko w normalnych warunkach użytkowania obiektu, ale również w trudniejszych warunkach – warunkach zagrożenia.
Wymagania i wytyczne
W przypadku wystąpienia niebezpieczeństwa, wszystkie osoby przebywające wewnątrz budynku muszą mieć możliwość bezpiecznej ewakuacji. Zawarte w polskich przepisach wymagania dotyczące ewakuacji nie zawsze jednak precyzują szczegółowe rozwiązania dla osób z niepełnosprawnościami (OzN). A przecież potrzebują one więcej czasu, aby wydostać się z budynku i dostać do miejsca bezpiecznego. Niejednokrotnie nie są w stanie zrobić tego bez wsparcia.
Proponowane rozwiązania
Rozwiązania pozwalające na bezpieczną ewakuację osób z niepełnosprawnościami powinny być dobrane do typu użytkowników, którzy mogą przebywać w budynku. Jednak niezależnie od dobranych indywidualnie środków zalecane jest co najmniej:
- W zakresie rozwiązań architektonicznych: zapewnienie dróg ewakuacyjnych umożliwiających wydostanie się z budynku, umieszczenie odpowiednio dobranego oznakowania i oświetlenia ewakuacyjnego, wyznaczenie punktu zbiórki dla osób potrzebujących asysty/pomocy.
- W zakresie rozwiązań sprzętowych: zapewnienie graficznego planu ewakuacji i minimalnej ilości sprzętu do ewakuacji osób OzN.
- W zakresie rozwiązań organizacyjnych: zapewnienie przeszkolenia z zakresu ewakuacji (w szczególności odczytywania sygnałów alarmowych i sposobów wydostania się z obiektu).
Indywidualne Plany Ewakuacji
Zalecane jest ustalenie dla każdego pracownika i stałych użytkowników z niepełnosprawnością (także czasową) indywidualnego planu postępowania w trakcie ewakuacji (PEEP). Ten plan powinien obejmować dane osoby ewakuowanej i asystenta (asystentów) ewakuacji, wyszczególnienie rodzajów systemów alarmowych w budynku i tego, w jakim zakresie odpowiadają one potrzebom ewakuowanego, wyszczególnienie wyjść ewakuacyjnych, punktów zbiórki itp. – ich liczby i rodzaju oraz dostępności dla OzN, informację o lokalizacji i przebiegu dróg ewakuacyjnych (poziomych i pionowych), informację o lokalizacji miejsca oczekiwania na ewakuację, punktów zbiórki dla osób potrzebujących dodatkowej pomocy/asysty oraz urządzeń wspomagających ewakuację, znajdujących się w obiekcie.
Identyfikacja barier
Identyfikacja barier w kontekście ewakuacji osób z niepełnosprawnościami to kwestia, która zyskuje na znaczeniu w miarę rosnącej świadomości społecznej na temat potrzeb i praw osób z ograniczeniami ruchowymi, sensorycznymi czy intelektualnymi. W Polsce, jak i na świecie, istnieją konkretne przepisy i wytyczne mające na celu eliminację tych barier. Niemniej jednak, w praktyce wiele obiektów publicznych i prywatnych nie jest w pełni dostosowanych do potrzeb wszystkich użytkowników. W tym artykule przyjrzymy się, jakie bariery najczęściej utrudniają ewakuację i jak można je zidentyfikować i zminimalizować.
Rodzaje barier
Bariery, z którymi osoby z niepełnosprawnościami mogą się spotkać, można podzielić na kilka kategorii:
- Bariery architektoniczne – to wszelkiego rodzaju przeszkody fizyczne, takie jak brak podjazdów, wąskie drzwi, brak wind czy nieprzystosowane toalety.
- Bariery komunikacyjne – dotyczą one braku odpowiednich systemów komunikacji, które umożliwiają osobom z niepełnosprawnościami zrozumienie alarmów i instrukcji ewakuacyjnych.
- Bariery technologiczne – to brak odpowiednich urządzeń, które mogą pomóc w ewakuacji, takich jak krzesła ewakuacyjne czy specjalne alarmy dla osób niesłyszących.
- Bariery organizacyjne – to brak odpowiednio przeszkolonego personelu oraz brak jasnych procedur ewakuacyjnych dla osób z niepełnosprawnościami.
Etapy identyfikacji
- Audyt obiektu – polega na dokładnym zbadaniu obiektu pod kątem dostępności dla osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności.
- Konsultacje z ekspertami i użytkownikami – rozmowy z osobami z niepełnosprawnościami oraz z ekspertami w dziedzinie dostępności mogą dostarczyć cennych informacji na temat potencjalnych barier.
- Analiza przepisów i wytycznych – zrozumienie obowiązujących przepisów i wytycznych pomoże w identyfikacji barier, które są niezgodne z prawem.
- Testy ewakuacyjne – przeprowadzenie testów ewakuacyjnych z udziałem osób z niepełnosprawnościami pomoże zidentyfikować konkretne problemy i bariery w praktyce.
Znaczenie przepisów i norm prawnych
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, obiekty użyteczności publicznej są zobowiązane do zapewnienia dostępności dla osób z niepełnosprawnościami. Obejmuje to również kwestie związane z ewakuacją. Należy tu wspomnieć o Polskiej Normie PN-EN ISO 21542:2012, która określa ogólne zasady dotyczące dostępności budynków, w tym również ich ewakuacji.
Rozwiązania architektoniczne
Drogi ewakuacyjne
Konieczne jest zapewnienie dróg ewakuacyjnych, które umożliwiają każdej osobie, również z ograniczeniami mobilności i percepcji, na samodzielną ewakuację z budynku. Jeżeli nie jest to technicznie możliwe, należy zagwarantować możliwość schronienia się w specjalnych pomieszczeniach lub w miejscach oczekiwania na ewakuację zlokalizowanych w obrębie ewakuacyjnych klatek schodowych (lub ich najbliższym sąsiedztwie) na czas potrzebny do przybycia ekip ratowniczych. Drogi ewakuacyjne powinny być wolne od przeszkód i spełniać wymagane przepisami parametry, takie jak szerokość, długość i wysokość1.
Oświetlenie awaryjne
Oświetlenie awaryjne jest kolejnym kluczowym elementem, który musi być uwzględniony w planowaniu ewakuacji. Oświetlenie to powinno być dostosowane do potrzeb wszystkich użytkowników, w tym osób z niepełnosprawnościami.
Miejsce oczekiwania na ewakuację
W przypadku osób z ograniczeniami mobilności, które nie mogą samodzielnie opuścić budynku, konieczne jest wyznaczenie specjalnych miejsc oczekiwania na ewakuację. Te miejsca powinny być zlokalizowane w obrębie ewakuacyjnych klatek schodowych lub ich najbliższym sąsiedztwie.
Punkt zbiórki dla osób potrzebujących dodatkowej pomocy/asysty przy ewakuacji
W budynkach, gdzie przebywają osoby potrzebujące asysty lub dodatkowej pomocy w ewakuacji, konieczne jest wyznaczenie specjalnych punktów zbiórki. Te punkty powinny być łatwo dostępne i dobrze oznaczone.
Wnęki na sprzęt
Wnęki na sprzęt ewakuacyjny, takie jak wózki czy krzesła ewakuacyjne, powinny być zaplanowane w taki sposób, aby były łatwo dostępne w razie potrzeby.
Rozwiązania sprzętowe
Rodzaje sprzętu do ewakuacji
- Wózki (krzesła) ewakuacyjne: Stosowane do ewakuacji w pozycji siedzącej po schodach w dół lub w górę i w dół.
- Materace ewakuacyjne: Stosowane do ewakuacji w pozycji leżącej, przeznaczone dla osób, które nie mogą być ewakuowane za pomocą krzesła/wózka.
- Maty ewakuacyjne: Przeznaczone do ewakuacji osób chorych/nieprzytomnych bezpośrednio z łóżka.
Parametry i charakterystyka
Sprzęt powinien posiadać parametry i charakterystykę właściwą dla sprzętu medycznego oraz mieć oznaczenie CE. Zaleca się, by sprzęt miał możliwie długą gwarancję (6 lat) oraz jak największy udźwig (min. 180 kg).
Lokalizacja i ilość
Zalecane jest wyposażenie obiektu w urządzenia wspomagające ewakuację: 1 wózek lub 1 materac dla 1 osoby na każdym piętrze budynku przy każdej ewakuacyjnej klatce schodowej.
Szkolenia
Minimum raz w roku koniecznie jest szkolenie użytkowników budynku z obsługi zakupionego sprzętu.
Rozwiązania Organizacyjne
Rodzaj Budynku i Liczba Osób
Podczas przygotowywania procedur ewakuacji, ważne jest uwzględnienie rodzaju budynku, liczby kondygnacji, parametrów dróg ewakuacyjnych oraz rodzajów stosowanych systemów powiadamiania. Ponadto, należy zidentyfikować liczbę osób z niepełnosprawnościami, które mogą podlegać ewakuacji, oraz rodzaj i stopień ich niepełnosprawności.
Asystenci i Pomocnicy
Nie każda osoba z niepełnosprawnością jest w stanie samodzielnie poruszać się po budynku, zwłaszcza w razie wystąpienia zagrożenia. Dlatego konieczne jest wyznaczenie asystenta, pomocnika lub pracownika funkcyjnego, odpowiedzialnego za pomoc w ewakuacji tej osoby. Ilość osób asystujących należy każdorazowo dobierać z myślą o konkretnej osobie.
Zmienne Okoliczności
Zalecane jest, aby każda z osób asystujących miała zmiennika lub zmienniczkę. Ma to na celu uniknięcie sytuacji, w której podczas wystąpienia zagrożenia asystent jest nieobecny, a osoba z niepełnosprawnością pozostaje bez pomocy.
Szkolenia Personelu
Kluczowe są także częste szkolenia personelu, zarówno ogólne, jak i szczegółowe. Personel musi być świadomy, że ratując innych, przede wszystkim powinni zadbać o swoje bezpieczeństwo. W niektórych przypadkach poinformowanie służb o lokalizacji osoby z niepełnosprawnością może być działaniem skuteczniejszym niż próby jej ewakuacji.