Fireray One – liniowa czujka dymu z automatycznym osiowaniem
Technologia liniowych czujek dymu
Czujki liniowe dymu (optyczne barierowe detektory dymu) stanowią specjalistyczny typ czujek pożarowych, przeznaczony do ochrony rozległych przestrzeni. Działają one na zasadzie emisji wąskiej wiązki promieniowania podczerwonego z nadajnika do odbiornika – w przypadku systemów, gdzie nadajnik i odbiornik znajdują się w jednej obudowie, a na przeciwległej ścianie montowany jest element odblaskowy (reflektor pryzmatyczny). Wiązka światła jest odbijana od reflektora i wraca do odbiornika; elektronika czujki stale mierzy natężenie powracającego sygnału. W obecności dymu w przestrzeni między czujką a reflektorem następuje osłabienie (zaciemnienie) wiązki proporcjonalne do koncentracji dymu – gdy tłumienie przekroczy ustawiony próg alarmowy (np. 35%), czujka generuje alarm pożarowy. Tego typu liniowa detekcja dymu pozwala na monitorowanie dużej kubatury pomieszczenia za pomocą pojedynczej czujki i reflektora, zastępując wiele tradycyjnych punktowych czujek optycznych. Ma to szczególne znaczenie w halach o wysokich sufitach, magazynach wysokiego składowania, atriach oraz innych obiektach, gdzie instalacja wielu czujek punktowych byłaby nieefektywna lub utrudniona.
Zakres działania i warunki pracy
Fireray One został zaprojektowany do zabezpieczania przestrzeni na dystansie od 5 do 50 metrów przy wykorzystaniu pojedynczego reflektora pryzmatycznego. Taki zasięg pokrywa typowe szerokości hal magazynowych, otwarte atria czy długie korytarze. Opcjonalny zestaw dodatkowych reflektorów (tzw. Long Range Kit 1010-000) umożliwia wydłużenie zasięgu nawet do 120 metrów. Dzięki temu jedna czujka Fireray One może chronić ekstremalnie długie nawę hali lub tunel, gdzie zastosowanie kilkudziesięciu punktowych czujek byłoby niepraktyczne.
Czujka pracuje stabilnie w szerokim zakresie warunków środowiskowych. Temperatura pracy wynosi od -20°C do +55°C, co pozwala na montaż zarówno w nieogrzewanych magazynach, jak i ogrzewanych obiektach przemysłowych. Wilgotność może dochodzić do 93% RH (bez kondensacji), a stopień ochrony obudowy to IP55, co oznacza odporność na osiadanie kurzu i umiarkowane zachlapania – czujka nadaje się do typowych zastosowań wewnętrznych, także w trudniejszych środowiskach (np. pod zadaszeniem na rampach załadunkowych itp.). Dzięki wbudowanym algorytmom kompensacji zabrudzeń optyki czujka automatycznie dostraja czułość w miarę osiadania kurzu na nadajniku i reflektorze, utrzymując zdolność wykrywania dymu na wymaganym poziomie. Funkcja ta wydłuża okresy między koniecznymi konserwacjami – kalibracja jest utrzymywana automatycznie, a czujka sygnalizuje potrzebę czyszczenia dopiero po osiągnięciu granicznego zabrudzenia.
Montaż i automatyczne osiowanie (Auto-Alignment)
Jednym z najważniejszych atutów Fireray One jest łatwość instalacji i konfiguracji, niespotykana we wcześniejszych generacjach czujek liniowych. Producent przewidział montaż i uruchomienie w całości przez jedną osobę, bez specjalistycznych narzędzi czy przyrządów optycznych. Standardowy proces polega na zamontowaniu czujki na ścianie (lub konstrukcji) oraz przymocowaniu reflektora na powierzchni naprzeciw – dokładne wypoziomowanie i ustawienie kierunku ułatwia wbudowany wskaźnik laserowy. Po wstępnym „ręcznym” nakierowaniu czujki tak, aby widoczny czerwony laser padał na środek pryzmatycznego reflektora, instalator przełącza tryb czujki w tryb Auto-Alignment™. W tym momencie silniczki czujki automatycznie poruszają modułem optycznym, precyzyjnie strojąc kierunek wiązki do optymalnego odbioru sygnału z reflektora. Proces automatycznego centrowania trwa zwykle około minuty – jest to aż 8 razy szybciej niż w przypadku ręcznego strojenia tradycyjnych czujek liniowych. Dzięki temu uruchomienie systemu przebiega sprawnie, a ryzyko błędnego ustawienia (skutkującego np. fałszywymi alarmami lub niestabilną pracą) zostaje zminimalizowane.
Fireray One jest urządzeniem autonomicznym, co oznacza, że posiada własny układ zasilania (wymaga doprowadzenia jedynie napięcia 14–36 V DC) oraz wyjścia alarmowe i uszkodzeniowe w postaci przekaźników bezpotencjałowych, podłączanych bezpośrednio do centrali sygnalizacji pożaru lub modułu wejściowego. Reset czujki po alarmie następuje z poziomu centrali (przez odcięcie zasilania na krótką chwilę) lub opcjonalnie przez dedykowany interfejs. Czujka nie wymaga żadnych dodatkowych sterowników ani jednostek kontrolnych – jest to kompletne urządzenie typu „stand-alone”.
Na etapie montażu pomocą służy zintegrowany interfejs użytkownika na przednim panelu czujki. W obudowie znajdują się diody LED sygnalizujące stan (np. tryb wyrównywania, alarm, uszkodzenie) oraz przyciski lub przełączniki do podstawowej konfiguracji (m.in. wybór czułości, inicjacja auto-alignment). Użytkownik może ustawić jeden z dostępnych progów alarmowych czułości: 25% (najwyższa czułość, najszybsza reakcja na dym) lub 35% (domyślny próg zalecany przez EN54-12) – te dwa poziomy są zatwierdzone do użytku zgodnie z normą dla Europy. (Urządzenie oferuje także wyższe progi 55% czy 85% osłabienia na potrzeby specjalnych zastosowań, jednak w typowych aplikacjach przeciwpożarowych nie są one wykorzystywane). Proces konfiguracji ogranicza się zatem do mechanicznego zamontowania elementów i prostego ustawienia parametrów na czujce, bez skomplikowanego programowania.
W przypadku nietypowego usytuowania czujki względem reflektora (np. gdy nie można zamontować ich dokładnie naprzeciw siebie na tej samej wysokości), dostępne są akcesoryjne uchwyty regulacyjne, omawiane poniżej, pozwalające dogodne ustawienie osi optycznej. Standardowo sama czujka Fireray One ma możliwość regulacji kierunku w zakresie ±4,5° w pionie i poziomie dzięki ruchomemu modułowi optyki. Z użyciem uchwytu regulacyjnego zakres ten zwiększa się do ±70°, umożliwiając montaż nawet na skośnych powierzchniach czy słupach konstrukcyjnych, z zachowaniem prawidłowego celowania w reflektor.
Zaawansowane funkcje i niezawodność działania
Fireray One integruje szereg unikalnych rozwiązań technicznych, które podnoszą niezawodność detekcji i minimalizują ryzyko fałszywych alarmów w zmiennych warunkach otoczenia:
Light Cancellation Technology™ – zaawansowany układ filtrowania zakłóceń optycznych, który kompensuje wpływ silnych źródeł światła zewnętrznego. Dzięki temu czujka nie reaguje na bezpośrednie nasłonecznienie reflektora ani intensywne oświetlenie hal, eliminując fałszywe alarmy od światła obcego. Technologia ta analizuje widmo i fluktuacje odbieranego sygnału, odróżniając powolne zmiany natężenia (np. światło słoneczne) od charakterystycznego dla dymu zjawiska rozpraszania światła.
Building Movement Tracking™ – układ aktywnej auto-korekcji osi optycznej w trakcie eksploatacji. Jeżeli wskutek naturalnych ruchów budynku (osiadanie konstrukcji, rozszerzalność termiczna długich dźwigarów dachowych itp.) dochodzi z czasem do minimalnego przesunięcia osi czujka–reflektor, Fireray One automatycznie doregulowuje położenie lustra wewnątrz detektora, utrzymując optymalne wypoziomowanie wiązki bez interwencji serwisu. Zapobiega to powolnemu rozstrajaniu się czujki i nagłym fałszywym alarmom po upływie wielu miesięcy od instalacji.
Kontrola zanieczyszczeń – automatyczna kompensacja zabrudzeń optyki. Czujka stale monitoruje poziom sygnału odniesienia i jego powolny spadek w czasie (np. wskutek osiadania kurzu na powierzchni diody nadawczej czy pryzmatu). Stopniowe zanieczyszczanie jest kompensowane algorytmem, który podnosi wzmocnienie sygnału, tak aby utrzymać czułość detekcji dymu. Gdy poziom zabrudzeń osiąga poziom krytyczny (przy którym dalsza kompensacja przestaje być możliwa bez pogorszenia parametrów alarmowych), czujka sygnalizuje stan brudu/usterki, co informuje personel o potrzebie wyczyszczenia elementów optycznych. Dzięki temu konserwacja może być zaplanowana odpowiednio, a czyszczenie czujki (które można wykonać bez rozstrajania – urządzenie nie gubi ustawień przy czyszczeniu zewnętrznej powierzchni optyki) przebiega szybko.
Dynamic Beam Phasing – funkcja dynamicznej fazy wiązki, która umożliwia instalację wielu czujek Fireray One w jednym obiekcie bez wzajemnych interferencji. Tradycyjne czujki liniowe mogą nawzajem zakłócać się (np. dwie wiązki skierowane ku sobie mogą rejestrować sygnał sąsiedniej czujki). Fireray One rozwiązuje ten problem przez automatyczną synchronizację i modulację fazy nadawanej wiązki – nawet jeśli dwie czujki patrzą bezpośrednio na siebie, nie będą generować fałszywych sygnałów. Pozwala to na elastyczne projektowanie systemu, np. w wąskich korytarzach czy bardzo szerokich halach, gdzie konieczne są dwie czujki skierowane w kierunku środka z przeciwnych stron.
Niski pobór mocy – czujka cechuje się poborem prądu rzędu 5 mA w stanie dozorowania. Możliwe jest zasilanie jej bezpośrednio z pętli dozorowej (jeśli używa się dedykowanych modułów i centrali adresowalnej) lub z zasilacza 24 V DC systemu sygnalizacji pożaru. Niskie zapotrzebowanie energetyczne ułatwia spełnienie wymogów zasilania rezerwowego akumulatorowego przez centralę PPOŻ.
Typowe zastosowania
Ze względu na swoje właściwości, Fireray One znajduje zastosowanie w wielu rodzajach obiektów, szczególnie tam, gdzie wymagane jest zabezpieczenie wysokich i szerokich przestrzeni:
Hale przemysłowe i magazyny wysokiego składowania: Czujka idealnie nadaje się do wielkokubaturowych obiektów logistycznych, centrów dystrybucyjnych, fabryk, gdzie montowana jest wysoko pod stropem i monitoruje całą przekątną hali. Eliminuje to potrzebę instalacji dziesiątek czujek punktowych na dużej wysokości. Automatyczne osiowanie jest tu kluczowe, bo ręczny dostęp bywa utrudniony (konieczność użycia podnośników). Przykładowo w magazynach o szerokości 20–40 m można zastosować jedną barierę Fireray One zamiast kilkunastu czujek punktowych na suficie.
Obiekty zabytkowe i sakralne, muzea: W przestrzeniach takich jak kościoły, katedry, hale wystawowe czy zabytkowe sale pałacowe, montaż wielu czujek punktowych mógłby szpecić wnętrze lub wymagać ingerencji w strukturę obiektu. Liniowa czujka Fireray One pozwala dyskretnie zabezpieczyć całą nawę lub salę – czujkę i niewielkie lustro można umieścić wysoko przy belkach lub gzymsach, pozostając prawie niewidocznym. Takie zastosowania są typowe w obiektach dziedzictwa, gdzie stawia się na minimalną ingerencję w architekturę.
Hangary lotnicze i obiekty transportowe: Bardzo duże kubatury jak hangary samolotowe, hale dworców kolejowych czy metro również korzystają z detekcji liniowej. Fireray One, z możliwością rozbudowy do 120 m zasięgu, potrafi zabezpieczyć np. hangar mieszczący duży samolot. Odporność na przeciągi i wentylację (dzięki kompensacji sygnału) sprawdza się tam, gdzie silny przepływ powietrza mógłby rozpraszać dym zanim dotrze do czujek punktowych.
Szklane atria, hale widowiskowe i centra handlowe: Wysokie przestrzenie z przeszklonym dachem (atrium hotelowe, pasaż handlowy, hala sportowa) generują dużo światła słonecznego i bywają narażone na wysokie temperatury przy stropie. Fireray One radzi sobie w takich warunkach dzięki filtrowaniu światła i szerokiemu zakresowi temperaturowemu. Jednocześnie umożliwia montaż na obrzeżach atrium i pokrycie całej jego szerokości jedną barierą, co upraszcza instalację. W halach koncertowych czy sportowych istotna jest też odporność na uderzenia piłką lub innym obiektem – przed tym chroni opcjonalna klatka (kosz) na czujkę.
Obiekty o dużym zapyleniu lub nietypowych warunkach: Dzięki wspomnianym funkcjom auto-kompensacji, Fireray One może być stosowany w miejscach o podwyższonym zapyleniu (np. młyny, tartaki) czy dużych wahaniach temperatur (magazyny mroźnicze – z dodatkową grzałką). Wprawdzie w ekstremalnie zapylonych obiektach preferowane są systemy aspiracyjne, jednak bariera optyczna bywa skutecznym i tańszym rozwiązaniem np. w silosach zbożowych czy składach surowców, gdzie pył unoszący się pod stropem może być wykrywany przez przecinającą halę wiązkę. Potwierdzeniem odporności Fireray One na trudne warunki jest to, że producent wskazuje nawet zakłady petrochemiczne czy młyny jako obszary aplikacji tej czujki– w takich przypadkach jej zdolność do kompensacji zabrudzeń i tłumienia światła jest kluczowa.