Zasilacze przeciwpożarowe AFG-ZSP/IPS – kompendium wiedzy technicznej dla projektantów i instalatorów
Zasilacze awaryjne z rodziny AFG-ZSP/IPS to certyfikowane urządzenia przeciwpożarowe służące do zasilania elementów systemów oddymiania, napowietrzania oraz kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła w obiektach budowlanych. Dzięki konstrukcji modułowej, wysokiej odporności środowiskowej i pełnej zgodności z wymaganiami PN-EN 12101-10 oraz PN-EN 54-4, urządzenia te stanowią podstawowy element w projektowaniu systemów wentylacji pożarowej zgodnych z krajowymi i europejskimi przepisami techniczno-budowlanymi.
Zasilacze AFG-ZSP/IPS są przeznaczone do pracy zarówno w trybie ciągłym (bytowym), jak i alarmowym (pożarowym), zapewniając bezprzerwowe zasilanie odbiorów takich jak siłowniki, napędy bram i klap oddymiających, wentylatory, kurtyny dymowe oraz systemy automatyki (CSP, DSO, BMS).
Rodzina i konfiguracje systemowe
Seria AFG-ZSP/IPS obejmuje zasilacze o mocy od 0,8 kW do 55 kW. Konstrukcja systemu oparta jest na konfiguracjach napięciowych 230 VAC (1-fazowych) oraz 3×230/400 VAC (3-fazowych), a także zróżnicowanych metodach rozruchu silników – od klasycznych rozwiązań stycznikowych po falowniki, softstarty oraz układy rozruchu gwiazda/trójkąt (Y/D).
Dostępne są m.in. następujące modele bazowe:
AFG-ZSP/IPS-230VAC-0,8kW
AFG-ZSP/IPS-230VAC-1,3kW
AFG-ZSP/IPS-230VAC-2,5kW
AFG-ZSP/IPS-3x230VAC-1,5kW-F (falownik)
AFG-ZSP/IPS-3x400VAC-3,0kW-S (softstart)
AFG-ZSP/IPS-3x400VAC-5,5kW-YD (gwiazda/trójkąt)
Wersje indywidualne – do 55 kW w wykonaniach projektowych
Wszystkie wersje zasilaczy mogą zostać dostosowane do specyficznych wymagań obiektowych, zarówno pod kątem liczby odbiorów, typów silników, rodzaju zabezpieczeń, jak i zastosowanej obudowy (naściennej lub wolnostojącej, stopień ochrony od IP42 do IP54).
Budowa modułowa
System AFG-ZSP/IPS opiera się na koncepcji konstrukcji modułowej, co oznacza, że każda konfiguracja zasilacza jest projektowana i składana z zestawu funkcjonalnych bloków, umożliwiających pełną elastyczność i rozbudowę w zależności od potrzeb instalacji.
Najważniejsze moduły wchodzące w skład systemu:
| Moduł | Opis funkcji |
|---|---|
| MKZP | Moduł zasilania głównego – przyjmuje napięcie sieciowe 230/400 VAC i dystrybuuje je do pozostałych sekcji układu. |
| MWPOŻ | Moduły wentylatorów oddymiających i nawiewnych – dostępne z rozruchem: stycznikowym, falownikowym, softstart, Y/D, dwubiegowym. |
| MKL | Moduły do klap dymowych – umożliwiają sterowanie siłownikami, także z funkcją zmiany polaryzacji i automatycznego zamknięcia. |
| MP_B | Moduły przetwornic 24 VDC / 230 VAC – umożliwiają pracę odbiorników 230 VAC przy zaniku zasilania sieciowego. |
| MSZR | Moduł zasilania rezerwowego – zawiera ładowarkę akumulatorów i układ przełączający zasilanie główne/rezerwowe. |
| MKLS | Moduł kontroli ciągłości – monitoruje przewody zasilające odbiorniki i wykrywa przerwy, zwarcia, błędy instalacyjne. |
| MOPP | Moduł ochrony przepięciowej – zabezpiecza urządzenie przed przepięciami z sieci i wyładowań atmosferycznych. |
| MSOA | Moduł sygnalizacji optyczno-akustycznej – umożliwia lokalną sygnalizację stanów alarmowych i usterek systemu. |
Modułowa architektura umożliwia projektowanie indywidualnych rozwiązań zasilających, które odpowiadają konkretnym potrzebom danego budynku – zarówno dla małych systemów klap napowietrzających, jak i dla dużych systemów wentylacji pożarowej z wieloma wentylatorami, siłownikami i redundantnymi torami zasilania.
Wersja standardowa vs projekt indywidualny – wybór konfiguracji AFG-ZSP/IPS
| Kryterium | Wersja standardowa | Projekt indywidualny |
|---|---|---|
| Zakres mocy | 0,8–5,5 kW (typowe wartości) | Do 55 kW lub więcej (na zamówienie) |
| Rodzaj rozruchu | Stycznik, falownik, softstart | Dowolny (również Y/D, dwubiegowy, specjalne) |
| Typ obudowy | Naścienna lub mała wolnostojąca | Dowolna szafa RACK, IP54+, sekcje wydzielone |
| Czas realizacji | Dostępne od ręki lub z magazynu | Indywidualne uzgodnienia (3–8 tygodni) |
| Możliwość integracji CSP / DSO / BMS | Tak, przez gotowe złącza | Pełna dowolność w doborze interfejsów i komunikacji |
| Koszt jednostkowy | Niższy (produkcja seryjna) | Wyższy (projekt i produkcja jednostkowa) |
| Dla kogo? | Instalatorzy, standardowe garaże, hale, biura | Duże obiekty, tunele, centra przetwarzania danych |
Typy rozruchu
System AFG-ZSP/IPS obsługuje wszystkie standardowe tryby rozruchu silników stosowanych w wentylatorach oddymiających:
| Typ rozruchu | Opis techniczny |
|---|---|
| Stycznikowy (ON/OFF) | Najprostszy tryb – bezpośrednie załączenie silnika po wykryciu sygnału. Zalecany do urządzeń o małej mocy (do ~3 kW). |
| Falownikowy (VFD) | Umożliwia płynny start, regulację prędkości obrotowej oraz zmianę kierunku obrotów. Stosowany dla wentylatorów nawiewnych i wyciągowych. |
| Softstart | Stopniowe narastanie napięcia przy rozruchu silnika. Ogranicza prąd rozruchowy, chroniąc instalację elektryczną przed przeciążeniem. |
| Y/D (Gwiazda/Trójkąt) | Rozruch silnika w układzie gwiazdy z automatycznym przełączeniem w trójkąt po kilku sekundach. Stosowany dla silników 5,5 kW i większych. |
| Dwubiegowy (Dahlandera) | Zmiana liczby biegunów silnika, umożliwiająca rozruch w niskiej prędkości i przełączenie na wyższą. Wymaga specjalnych silników dwubiegowych. |
Wybór trybu rozruchu uzależniony jest od charakterystyki obciążenia, częstotliwości załączeń, rodzaju odbiornika i wymogów inwestora.
Typy rozruchu silników w systemach AFG-ZSP/IPS – porównanie aplikacyjne
| Typ rozruchu | Zalecane moce | Zalety | Ograniczenia | Zastosowanie typowe |
|---|---|---|---|---|
| Stycznik (ON/OFF) | do 3 kW | Prosty, tani, szybki montaż | Wysoki prąd rozruchu, brak łagodnego startu | Bramy, siłowniki, kurtyny dymowe |
| Falownik (VFD) | 1,1–5,5 kW | Miękki start, kontrola kierunku i prędkości | Wyższy koszt, wymaga ekranowania przewodów | Wentylatory nawiewne/wyciągowe z regulacją |
| Softstart | 3–11 kW | Redukcja prądu rozruchowego, kompaktowe wymiary | Brak możliwości regulacji prędkości po starcie | Turbiny, wentylatory dachowe |
| Y/D (Gwiazda/Trójkąt) | 5,5–22 kW | Klasyczna metoda ograniczania prądu rozruchu | Wymaga 2 styczników, dłuższy czas przełączania | Silniki dużej mocy 3-fazowe |
| Dwubiegowy (Dahlandera) | 3–11 kW | Zmienna prędkość bez falownika | Wymaga specjalnego silnika | Wentylatory dwubiegowe (oddymianie + bytowy) |
| Moc zasilacza [kW] | Czas podtrzymania [min] | Zalecana pojemność AKU [Ah] | Ilość akumulatorów | Układ połączeń |
|---|---|---|---|---|
| 0.8 | 30 | 2× 26 Ah | 2 | Szeregowo (24 V) |
| 1.3 | 60 | 2× 45 Ah | 2 | Szeregowo (24 V) |
| 2.5 | 72 | 2× 65 Ah | 2 | Szeregowo (24 V) |
| 3.0 | 60 | 2× 100 Ah | 2 | Szeregowo (24 V) |
| 5.5 | 30 | 2× 150 Ah | 2 | Szeregowo (24 V) |
| do 11 | 30 | 2× 200 Ah | 2 | Szeregowo (24 V) |
Obudowy i akumulatory
Zasilacze AFG-ZSP/IPS są zabudowywane w metalowych obudowach o stopniu ochrony IP54, które mogą być montowane naściennie (w przypadku mniejszych modeli) lub wolnostojąco (dla modeli powyżej 2,5 kW lub przy większej liczbie modułów i pojemności akumulatorów). Obudowy są dostępne w standardowych rozmiarach od 500x500x210 mm do nawet 1400x800x500 mm. Dla projektów indywidualnych możliwe jest przygotowanie wersji specjalnych o niestandardowych gabarytach i konstrukcji (np. z wentylacją wymuszoną, z oddzielną komorą akumulatorową).
W zależności od mocy zasilacza i wymaganego czasu pracy w trybie awaryjnym dobierane są odpowiednie akumulatory kwasowo-ołowiowe w technologii VRLA/AGM. Przykładowo:
modele 0,8–1,3 kW pracują z bateriami 2×17–45 Ah,
modele 2,5–3,0 kW – z bateriami 2×40–100 Ah,
modele 5,5 kW i wyższe – z bateriami 2×100–200 Ah.
Czas pracy urządzenia w trybie awaryjnym zależy od rzeczywistego poboru mocy przez odbiory oraz pojemności zastosowanych akumulatorów. Przy doborze należy również uwzględnić warunki eksploatacji (temperatura otoczenia, wilgotność) oraz wymogi normy PN-EN 12101-10 co do klasy środowiskowej i niezawodności działania.
Zastosowania
Zasilacze AFG-ZSP/IPS są przeznaczone do szerokiej gamy instalacji przeciwpożarowych i systemów technicznych w budynkach komercyjnych, przemysłowych i użyteczności publicznej. Ich główne zastosowania to:
zasilanie i sterowanie bram napowietrzających oraz drzwi dymoszczelnych,
obsługa siłowników elektrycznych klap oddymiających, klap wentylacyjnych oraz kurtyn dymowych,
zasilanie wentylatorów wyciągowych i nawiewnych stosowanych w strefach pożarowych,
współpraca z centralami CSP (centrale sygnalizacji pożaru), DSO (nagłośnienie ewakuacyjne) oraz integracja z BMS (system zarządzania budynkiem),
sterowanie przekaźnikami, zaworami elektromagnetycznymi i innymi elementami wykonawczymi,
zasilanie systemów detekcji CO/LPG i automatyki bezpieczeństwa pożarowego w garażach podziemnych.
Systemy oparte o AFG-ZSP/IPS znajdują zastosowanie m.in. w:
centrach handlowych i galeriach,
halach magazynowych i produkcyjnych,
parkingach wielopoziomowych,
obiektach użyteczności publicznej (szpitale, szkoły, urzędy),
tunelach i obiektach infrastruktury krytycznej.
Dobór konfiguracji AFG-ZSP/IPS do typu zastosowania
| Typ zastosowania | Zalecana moc zasilacza | Typ rozruchu | Moduły wymagane | Uwagi projektowe |
|---|---|---|---|---|
| Brama napowietrzająca (1×230 VAC) | 0,8–1,3 kW | Stycznik | MKZP, MKL | Sterowanie impulsowe, czas podtrzymania < 10 min |
| Wentylator oddymiający 3×400 VAC | 3–5,5 kW | Softstart lub Y/D | MKZP, MWPOŻ, MSZR | Ochrona przeciążeniowa, czas podtrzymania 30–60 min |
| Klapa oddymiająca z siłownikiem 24 VDC | do 0,8 kW | Brak (tylko DC) | MKL, MSZR, MP_B | Wymagane 24 VDC z podtrzymaniem |
| Kurtyna dymowa rozwijana | 1,3–2,5 kW | Stycznik lub falownik | MKZP, MWPOŻ, MKLS | Sterowanie kierunkiem i sygnałem końca pozycji |
| Wentylator nawiewny (regulowany) | 1,5–3,0 kW | Falownik | MKZP, MWPOŻ.3, MKLS | Możliwość zmiany obrotów, sprzężenie z CSP |
Funkcje 230 VAC i 24 VDC
Zasilacze AFG-ZSP/IPS dostarczają napięcie 230 VAC (lub 3×400 VAC) do odbiorników głównych – takich jak siłowniki, silniki wentylatorów, bramy napowietrzające. Dodatkowo każdy system może być wyposażony w wyjście 24 VDC (najczęściej 2,4–3,2 A), służące do zasilania urządzeń sterujących, przekaźników, czujek czy centrali CSP.
Podtrzymanie akumulatorowe stosowane jest dla głównego wyjścia AC. Wyjście 24 VDC zazwyczaj nie jest podtrzymywane – w przypadku wymagań zapewnienia rezerwy 24 VDC, należy dodać moduł buforowy lub oddzielne źródło 24 V z akumulatorami.
| Moduł | Diagnostyka lokalna | Sygnalizacja zdalna (do CSP/BMS) | Funkcja testu | Uwagi |
|---|---|---|---|---|
| MKZP | Dioda zasilania i usterki | Przekaźnik stanu zasilacza | Test ładowania i przełączenia | Moduł główny, nadrzędny w układzie |
| MSZR | LED ładowania, akumulatora | Wyjście awarii akumulatorów | Test przełączenia na AKU | Monitoruje napięcie, prąd, ciągłość |
| MWPOŻ | LED rozruchu, kierunku | Awaria wentylatora, brak startu | Test rozruchu silnika | Różne wersje – falownik, Y/D, softstart |
| MKL | LED otwarcia/zamknięcia | Status klap nawiewnych | Symulacja zasilania | Obsługuje także zmianę polaryzacji |
| MKLS | LED ciągłości obwodu | Awaria przewodu odbiornika | Automatyczny test co 24h | Bardzo istotny dla bezpieczeństwa |
| MSOA | Sygnalizator akustyczny + optyczny | Brak | Test ręczny przy uruchomieniu | Sygnalizacja lokalna dla służb technicznych |
Montaż i uruchomienie
Proces montażu zasilacza AFG-ZSP/IPS musi być zgodny z dokumentacją techniczno-ruchową producenta oraz obowiązującymi normami instalacyjnymi dla urządzeń przeciwpożarowych. Przed rozpoczęciem montażu należy zweryfikować kompletność urządzenia, stan mechaniczny oraz zgodność konfiguracji z projektem wykonawczym.
Do najważniejszych wymagań montażowych należą:
montaż na podłożu o odpowiedniej nośności, z zachowaniem przewidzianych przestrzeni wentylacyjnych (minimum 10 cm z tyłu i 20 cm z boków),
zabezpieczenie przed dostępem osób nieuprawnionych (np. szafa zamykana na klucz, plombowana),
wykonanie połączenia uziemiającego,
wykonanie tras kablowych zgodnie z odpornością ogniową wymaganą w danej strefie pożarowej,
rozdzielenie przewodów zasilających i sterujących.
Uruchomienie polega na:
sprawdzeniu poprawności podłączeń (napięcie sieciowe, akumulatory, odbiory),
kontroli polaryzacji i napięcia akumulatorów,
wykonaniu testu ciągłości obwodów odbiorczych (funkcja MKLS),
sprawdzeniu sygnalizacji stanu urządzenia (zasilanie, ładowanie, uszkodzenie, alarm),
przeprowadzeniu testu przełączenia na zasilanie rezerwowe,
wykonaniu testu funkcjonalnego odbiorników (napędy, wentylatory, klapy).
Każdy etap powinien być udokumentowany w protokole uruchomienia zgodnym z wymogami CNBOP.
Tryby pracy
Zasilacze AFG-ZSP/IPS działają w dwóch trybach:
Tryb bytowy (czuwania): urządzenie zasilane jest z sieci 230/400 VAC, akumulatory są ładowane, a odbiory pracują zgodnie z sygnałami z automatyki budynku lub CSP.
Tryb pożarowy (alarmowy): po zaniku napięcia sieciowego lub otrzymaniu sygnału „alarm pożarowy”, następuje automatyczne przełączenie na zasilanie akumulatorowe. W tym trybie zasilane są odbiory krytyczne (napędy oddymiania, klapy, wentylatory), a sygnały awarii są przekazywane do CSP i BMS.
Tryb awaryjny trwa do momentu wyczerpania akumulatorów lub ręcznego przełączenia urządzenia przez operatora po zakończeniu alarmu.
Redundancja i współpraca z agregatem
W większych instalacjach istnieje możliwość zastosowania zasilaczy w układzie nadmiarowym N+1. Oznacza to, że jeden zasilacz pracuje jako rezerwowy i przejmuje obciążenie w przypadku awarii któregoś z podstawowych. Systemy AFG-ZSP/IPS umożliwiają pracę równoległą kilku modułów z automatycznym przełączaniem.
Urządzenia mogą współpracować z agregatami prądotwórczymi. W tym celu należy zastosować przełączniki źródeł zasilania (ATS) lub manualne przełączenie. Istnieje również możliwość wykorzystania przetwornic do zasilania napięciem 230/400 VAC z agregatów 24/48 VDC, co jest szczególnie użyteczne w instalacjach mobilnych lub o wysokiej autonomii energetycznej.
Zgodność z normami
Zasilacze AFG-ZSP/IPS spełniają wymagania dwóch kluczowych norm:
PN-EN 12101-10 – określa wymagania funkcjonalne dla zasilaczy stosowanych w systemach kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła. Określa m.in. czas działania, odporność środowiskową i wymogi funkcjonalne w warunkach pożaru.
PN-EN 54-4 – dotyczy zasilaczy systemów sygnalizacji pożarowej. Wymaga m.in. dwutorowego zasilania (główne i rezerwowe), monitorowania stanu akumulatorów, kontroli napięć i testów pracy rezerwowej.
Zasilacze AFG-ZSP/IPS są produkowane zgodnie z ww. normami, co potwierdzone jest certyfikatem zgodności i świadectwem dopuszczenia CNBOP.
Tabela porównawcza modeli AFG-ZSP/IPS
Poniżej znajduje się tabela porównawcza najczęściej stosowanych modeli zasilaczy AFG-ZSP/IPS. Zestawienie obejmuje podstawowe parametry techniczne: moc, napięcie zasilania, sposób rozruchu, prąd wyjściowy 24 VDC, typ obudowy oraz zakres stosowanych akumulatorów.
| Model | Zasilanie | Moc [kW] | Typ rozruchu | Wyjście 24 VDC | Obudowa [mm] | Akumulatory |
|---|---|---|---|---|---|---|
| AFG-ZSP/IPS-230VAC-0.8kW | 230 VAC | 0.8 | Stycznik | 3.2 A (bez podtrzymania) | 500×500×210 | 2× 17–45 Ah |
| AFG-ZSP/IPS-230VAC-1.3kW | 230 VAC | 1.3 | Stycznik | 3.2 A (bez podtrzymania) | 600×600×210 | 2× 17–45 Ah |
| AFG-ZSP/IPS-230VAC-2.5kW | 230 VAC | 2.5 | Stycznik | 2.4 A (bez podtrzymania) | 800×600×260 | 2× 40–65 Ah |
| AFG-ZSP/IPS-3x230VAC-1.5kW-F | 3×230 VAC | 1.5 | Falownik | 2.4 A (bez podtrzymania) | 1000×800×300 | 2× 40–65 Ah |
| AFG-ZSP/IPS-3x400VAC-3.0kW-S | 3×400 VAC | 3.0 | Softstart | 2.4 A (opcja) | 1200×800×400 | 2× 65–100 Ah |
| AFG-ZSP/IPS-3x400VAC-5.5kW-YD | 3×400 VAC | 5.5 | Y/D | 2.4 A (opcja) | 1400×800×500 | 2× 100–150 Ah |
| AFG-ZSP/IPS – projekt indywidualny | 230/400 VAC | do 55 | Zależnie od projektu | Opcjonalne | wg wymagań | do 2× 200 Ah |
Błędy projektowe i montażowe
Najczęściej spotykane błędy instalacyjne i projektowe związane z systemami AFG-ZSP/IPS:
niewłaściwy dobór przekrojów przewodów względem mocy obciążenia,
pominięcie testu ciągłości obwodów lub montaż bez modułu MKLS,
połączenie akumulatorów o różnej pojemności lub stopniu zużycia,
brak odpowiedniego zabezpieczenia przepięciowego na zasilaniu,
zbyt mała przestrzeń wentylacyjna wokół urządzenia,
brak separacji między torami zasilającymi a sterującymi.
Zaleca się każdorazowo konsultować dobór urządzeń z projektantem branżowym oraz korzystać z autoryzowanego serwisu lub wsparcia technicznego dystrybutora.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Czy zasilacze AFG-ZSP/IPS mają certyfikat CNBOP?
Tak, wszystkie modele są produkowane zgodnie z wymaganiami CNBOP i posiadają świadectwa dopuszczenia do stosowania w ochronie przeciwpożarowej.
Czy można jednym zasilaczem zasilać klapy i wentylatory?
Tak. Dzięki konstrukcji modułowej, możliwe jest zasilanie i sterowanie zarówno klap napowietrzających (MKL), jak i wentylatorów oddymiających (MWPOŻ) z jednej szafy.
Czy system współpracuje z CSP i BMS?
Tak. Zasilacze posiadają wyjścia i wejścia do integracji z centralami sygnalizacji pożaru, automatyką przeciwpożarową oraz systemami zarządzania budynkiem.
Czy wyjście 24 VDC ma podtrzymanie bateryjne?
Standardowo nie – chyba że zastosowano moduł przetwornicy buforowej. W przeciwnym razie po zaniku sieci napięcie 24 VDC zanika.
Czy można zasilać zasilacz z agregatu?
Tak. Urządzenia AFG-ZSP/IPS są przystosowane do pracy z agregatami prądotwórczymi poprzez zewnętrzne układy przełączające lub przetwornice DC/AC.
Jakie błędy są najczęstsze przy montażu?
Niewłaściwe połączenie akumulatorów, brak testu ciągłości, złe uziemienie, niedostosowany przekrój przewodów, zbyt ciasna zabudowa ograniczająca chłodzenie.
Bibliografia
- PN-EN 12101-10 – Stałe urządzenia kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła – Część 10: Zasilanie elektryczne. [PKN]
- PN-EN 54-4 – Systemy sygnalizacji pożarowej – Część 4: Zasilacze. [PKN]
- AFG – Dokumentacja techniczna serii AFG-ZSP/IPS. [Instrukcja AFG-ZSP/IPS]
- FUMARO – Zasilacze przeciwpożarowe AFG-ZSP/IPS. fumaro.pl/zasilacze-ppoz
- FUMARO – Systemy oddymiania. fumaro.pl/systemy-oddymiania
- Rozporządzenie MSWiA z dnia 20 czerwca 2007 r. – Wymagania techniczne dla urządzeń przeciwpożarowych. [ISAP]