Dobór i rozmieszczenie krzeseł ewakuacyjnych

Nie wiesz, od czego zacząć? Ten skrótowy przewodnik pomoże Ci błyskawicznie zorientować się, jakie krzesło ewakuacyjne wybrać do Twojej szkoły, urzędu lub placówki. Poniżej znajdziesz praktyczne podsumowanie najważniejszych informacji – bez zbędnej teorii. To narzędzie stworzone z myślą o osobach, które mają decyzję do podjęcia „na wczoraj”.

Dobór krzesła ewakuacyjnego – konfigurator

Zaznacz, czego potrzebujesz – system zaproponuje modele spełniające wszystkie kryteria:
Wymagania techniczne:

1. Co to jest krzesło ewakuacyjne?

Sprzęt do bezpiecznego transportu osób z niepełnosprawnością ruchową po schodach, gdy ewakuacja windą nie jest możliwa.

2. Rodzaje krzeseł

  • Pasywne – do zjazdu w dół, np. 110H, 300H, 500H, 600H

  • Półaktywne/manualne – możliwość wnoszenia, np. 500H, IBEX

  • Aktywne (z napędem) – samodzielny wjazd/zjazd: 900H Power

3. Co brać pod uwagę przy wyborze?

4. Gdzie montować?

  • W pobliżu klatek schodowych (przy drogach ewakuacyjnych)

  • Na każdej kondygnacji – nie w schowku!

  • Oznaczone piktogramem

  • Na hakach z pokrowcem ochronnym

5. Co mówią przepisy?

  • Nie nakazują wprost stosowania krzeseł, ALE:

    • Obowiązek zapewnienia ewakuacji osobom z niepełnosprawnościami

    • Zalecane w kontrolach PSP, zgodne z zasadą projektowania uniwersalnego

    • Podstawy prawne: WT 2002, Prawo budowlane, ustawa o dostępności

Modele w skrócie:

ModelUdźwigObsługaKierunekUwagi
110H150 kg1 os.w dółBardzo wąskie schody
300H182 kg1 os.w dółEkonomiczne, lekkie
500H227 kg1–3 os.w dół/góręDo dużych ciężarów
600H182 kg1–2 os.w dółProfesjonalne
IBEX159 kg2 os.w dół/góręSchody kręte, techniczne
900H Power160 kg1 os.w dół/góręElektryczny napęd

Chcesz wiedzieć więcej?

Poniżej znajduje się kompendium wiedzy dotyczące krzeseł ewakuacyjnych.

Spis treści

  1. Wprowadzenie
  2. Krzesła ewakuacyjne pasywne a aktywne – różnice konstrukcyjne
  3. Przegląd i porównanie modeli Evac+Chair
  4. Tabela porównawcza modeli Evac+Chair
  5. Rozmieszczenie i przechowywanie krzeseł ewakuacyjnych
  6. Jak wybrać odpowiednie krzesło ewakuacyjne – lista kontrolna
  7. Przepisy i normy prawne dotyczące krzeseł ewakuacyjnych w Polsce
  8. Bibliografia

Wprowadzenie

Bezpieczna ewakuacja osób o ograniczonej mobilności (np. poruszających się na wózkach lub o kulach) stanowi kluczowe wyzwanie dla szkół, urzędów i innych obiektów użyteczności publicznej. W sytuacji zagrożenia, gdy windy nie działają, jedyną drogą ewakuacji są schody. Dla osób z niepełnosprawnościami oznacza to konieczność pomocy ze strony innych – często przy użyciu specjalistycznego sprzętu. Krzesła ewakuacyjne Evac+Chair to urządzenia zaprojektowane właśnie w tym celu: umożliwiają bezpieczne znoszenie lub w niektórych przypadkach wnoszenie po schodach osób, które nie mogą samodzielnie się ewakuować. W Polsce mieszka ponad 3 miliony osób z niepełnosprawnościami, co podkreśla wagę zapewnienia im odpowiednich środków ewakuacji.

Niniejszy przewodnik przedstawia przegląd modeli krzeseł ewakuacyjnych Evac+Chair oraz praktyczne wskazówki, jak dobrać właściwe rozwiązanie i jak je rozmieścić zgodnie z przepisami. Dowiesz się, czym różnią się modele 110H, 300H, 500H, 600H, 900H Power oraz IBEX, jakie są różnice między krzesłami o napędzie pasywnym i aktywnym, a także poznasz zasady rozmieszczenia i przechowywania tych urządzeń. Na końcu znajdziesz listę kontrolną ułatwiającą wybór odpowiedniego krzesła oraz omówienie wymagań polskich przepisów i norm dotyczących ewakuacji osób z ograniczoną mobilnością.

Krzesła ewakuacyjne pasywne a aktywne – różnice konstrukcyjne

Podstawowym podziałem krzeseł ewakuacyjnych jest napęd pasywny (ręczny) vs napęd aktywny (elektryczny). Krzesła pasywne nie posiadają silnika – zjazd po schodach odbywa się dzięki specjalnym gąsienicom lub pasom ciernym, które wykorzystują siłę grawitacji i tarcia do kontrolowania prędkości zjazdu. Operator (ratownik) prowadzi krzesło w dół schodów, a wbudowany system hamujący dba o płynność ruchu i samoczynne ograniczenie prędkości. Tego typu krzesła są lżejsze, łatwiejsze w transporcie i nie wymagają źródła zasilania. Przykładem mogą być modele Evac+Chair 110H300H500H czy 600H, które mają unikalne pasy trakcyjne zapewniające kontrolowany zjazd.

Niektóre krzesła pasywne umożliwiają również wjazd po schodach, ale wyłącznie siłą mięśni personelu – np. model 500H pozwala na ewakuację w górę przy udziale trzech osób, a model IBEX wykorzystuje dźwignię i dwóch operatorów do bezpiecznego podnoszenia. Krzesła pasywne sprawdzają się w większości budynków, gdzie głównym zadaniem jest ewakuacja w dół do poziomu ewakuacyjnego.

Z kolei krzesła ewakuacyjne aktywne wyposażone są w elektryczny napęd schodowy – zwykle w postaci zasilanych gąsienic lub kół z własnym silnikiem. Dzięki temu mogą samodzielnie pokonywać schody zarówno w dół, jak i w górę, a zadaniem operatora jest jedynie sterowanie urządzeniem za pomocą panelu kontrolnego. Przykładem jest model Evac+Chair 900H Power zasilany baterią 24 V, który ma panel sterujący do regulacji prędkości i kierunku jazdy. Tego typu krzesło o napędzie aktywnym umożliwia ewakuację bez wysiłku fizycznego ratowników – nawet jedna osoba jest w stanie zjechać lub wjechać z pasażerem po schodach.

Minusem rozwiązań aktywnych jest większa waga urządzenia oraz konieczność ładowania akumulatora. Przykładowo 900H Power waży 32 kg (dla porównania modele pasywne ważą od ok. 9 do 14 kg), co należy uwzględnić planując jego przechowywanie i obsługę. Mimo to w obiektach o wysokich kondygnacjach lub tam, gdzie brakuje licznego personelu do pomocy przy ewakuacji, krzesło z napędem elektrycznym może być najlepszym wyborem ze względu na szybkość i minimalny wysiłek potrzebny do działania.

Przegląd i porównanie modeli Evac+Chair

Marka Evac+Chair oferuje kilka modeli krzeseł ewakuacyjnych dostosowanych do różnych potrzeb. Poniżej przedstawiamy kluczowe cechy każdego z nich, co ułatwi porównanie i wybór odpowiedniego modelu do specyfiki budynku. Wszystkie opisane modele posiadają składane konstrukcje z lekkiego metalu, system pasów bezpieczeństwa oraz atestowane gąsienice lub pasy jezdne do zjazdu po schodach. Różnią się natomiast udźwigiem, masą własną, kierunkiem ewakuacji (tylko w dół lub także w górę) oraz wymaganiami co do liczby osób obsługi.

Tabela porównawcza modeli Evac+Chair

Poniższa tabela zbiera najważniejsze parametry omawianych modeli Evac+Chair, co ułatwi bezpośrednie porównanie ich możliwości:

ModelNapęd / KierunekWagaUdźwigOpis
110HPasywny; w dół11,5 kg150 kgWąska konstrukcja; 1 operator (ew. 2 przy przenoszeniu)
300HPasywny; w dół9,5 kg182 kgNajlżejszy model; uniwersalne zastosowanie
500HPasywny; dół/góra (manual)14 kg227 kgDla cięższych osób; możliwość wnoszenia (3 os.)
600HPasywny; w dół12 kg182 kgProfesjonalny; pokonuje przeszkody; 1–2 operatorów
IBEXPasywny; dół/góra (2 os.)14,5 kg159 kgDo trudnych schodów; wymaga dwóch osób
900HAktywny; dół/góra32 kg160 kgElektryczny napęd; szybka ewakuacja; 1 operator

Legenda: “w dół” – ewakuacja tylko w dół schodów; “w górę” – możliwość ewakuacji do góry (przy wskazanej liczbie osób lub napędzie). Wszystkie modele pasywne wykorzystują hamujące gąsienice/pasy cierne do zjazdu, zaś model 900H Power posiada elektryczny napęd gąsienicowy.

Rozmieszczenie i przechowywanie krzeseł ewakuacyjnych

Prawidłowe rozmieszczenie krzeseł ewakuacyjnych w budynku jest równie ważne, co ich odpowiedni dobór. Sprzęt ten powinien być łatwo dostępny, widoczny i gotowy do użycia w każdej chwili. Zaleca się, aby krzesła ewakuacyjne znajdowały się w pobliżu klatek schodowych będących drogami ewakuacyjnymi – najczęściej na każdej kondygnacji tuż obok lub na spoczniku schodów. Ważne jest, aby lokalizacja krzesła była oznaczona fotoluminescencyjnym znakiem (piktogramem) informującym o jego obecności.

Standardowo, każde krzesło ewakuacyjne Evac+Chair dostarczane jest z zestawem montażowym do ściany (hakami) oraz pokrowcem chroniącym przed kurzem. Krzesło przechowuje się na ścianie w pokrowcu, aby nie utrudniało ruchu na co dzień, ale jednocześnie było pod ręką w sytuacji awaryjnej. Miejsce montażu powinno być wolne od przeszkód i łatwo dostępne – nie należy chować krzeseł w zamkniętych pomieszczeniach, do których dostęp może być utrudniony podczas ewakuacji. Dobrą praktyką jest umieszczenie krzesła na głównej klatce schodowej oraz dodatkowo (w zależności od wielkości budynku) na innych ciągach ewakuacyjnych. W obiektach wysokich czy rozległych, gdzie jedna sztuka może nie wystarczyć, planuje się rozmieszczenie kilku krzeseł na różnych piętrach tak, by z każdego miejsca zagrożenia droga do sprzętu była jak najkrótsza.

Warto również pamiętać o konserwacji i gotowości sprzętu. Krzesła ewakuacyjne powinny być regularnie kontrolowane pod kątem sprawności mechanizmów (hamulców, pasów, kółek) oraz naładowania baterii (w przypadku modeli aktywnych). Producent zaleca wykonywanie przeglądów serwisowych zgodnie z instrukcją (np. co 6–12 miesięcy) oraz utrzymanie czystości elementów jezdnych. Przeglądy te można zlecić autoryzowanym serwisom lub przeszkolonym pracownikom, a wszelkie usterki należy usuwać niezwłocznie. Dzięki temu sprzęt nie zawiedzie w krytycznym momencie.

Jak wybrać odpowiednie krzesło ewakuacyjne – lista kontrolna

Wybór właściwego krzesła ewakuacyjnego może wydawać się trudny, zwłaszcza dla osób nietechnicznych. Poniższa lista kontrolna zawiera najważniejsze pytania i kryteria, które pomogą dopasować model Evac+Chair do potrzeb konkretnego obiektu:

  • Charakterystyka budynku: Ile jest kondygnacji? Czy schody są wąskie, kręte, strome? – W przypadku bardzo wąskich lub krętych schodów rozważ model 110H lub IBEX, które są przystosowane do ograniczonej przestrzeni.Jeśli budynek ma wiele pięter, a ewakuacja może wymagać wnoszenia osób do góry (np. z piwnicy), rozważ modele z taką opcją (500HIBEX lub 900H Power).
  • Profil użytkowników: Czy wśród ewakuowanych mogą być osoby o bardzo wysokiej masie ciała? – Jeśli tak, kluczowy będzie udźwig krzesła. Model 500H (227 kg) zapewnia największy margines bezpieczeństwa dla ewakuacji osób cięższych. Standardowe modele 300H/600H (do 182 kg) zaspokoją większość potrzeb, a 110H(150 kg) sprawdzi się dla osób o standardowej wadze.
  • Dostępny personel do obsługi: Ile osób będzie dostępnych do przeprowadzenia ewakuacji? – Jeżeli zwykle tylko jedna osoba będzie mogła obsłużyć krzesło na danej zmianie, unikaj rozwiązań wymagających dwuosobowej obsługi. Modele 110H300H600H i 900H Power zaprojektowano do obsługi jednoosobowej (przy zjeździe w dół), podczas gdy IBEX zawsze wymaga dwóch ratowników, a 500H – nawet trzech w sytuacji wchodzenia po schodach.
  • Potrzeba ewakuacji w górę: Czy istnieje prawdopodobieństwo konieczności ewakuacji osób z poziomów poniżej wyjścia (np. piwnica) lub na wyższy poziom terenu? – Większość ewakuacji odbywa się w dół, ale bywają sytuacje (zalanie piwnicy, ewakuacja z garażu podziemnego), gdzie trzeba kogoś przetransportować w górę. Do takich celów przeznaczone są modele IBEX (manualnie w górę, 2 osoby), 500H (manualnie, 3 osoby) lub 900H Power (elektrycznie, 1 osoba).
  • Szkolenie personelu: Czy pracownicy są przeszkoleni lub czy planujesz ich przeszkolić z obsługi krzesła? – Zgodnie z zaleceniami, krzesła ewakuacyjne powinny być obsługiwane przez przeszkolony personel. Upewnij się, że po zakupie zorganizujesz szkolenie z użycia krzesła. Producent Evac+Chair rekomenduje odnawianie szkoleń co 3 lata i regularne ćwiczenia kwartalne, by utrzymać umiejętności na wysokim poziomie. Jeśli nie masz możliwości częstych szkoleń, wybierz model prosty i intuicyjny w obsłudze (np. 300H lub 600H), tak aby nawet po dłuższej przerwie personel poradził sobie z jego użyciem w stresie.
  • Warunki finansowe i dofinansowania: Jaki jest budżet na zakup sprzętu? – Modele z napędem elektrycznym są z reguły droższe od pasywnych. Jeśli dysponujesz ograniczonym budżetem, a obiekt nie ma skrajnych wymagań, w większości przypadków wystarczające będzie krzesło pasywne (np. 300H lub 600H). Warto sprawdzić możliwość uzyskania dofinansowania na likwidację barier dla osób niepełnosprawnych (np. z PFRON, programów rządowych czy funduszy UE) – wiele instytucji publicznych korzysta z takich środków przy zakupie wyposażenia zwiększającego bezpieczeństwo.
  • Zgodność ze standardami: Czy wybrane krzesło posiada odpowiednie certyfikaty i czy spełnia normy? – Upewnij się, że model ma certyfikaty bezpieczeństwa (np. TÜV, CE) oraz że jest zgodny z normami PN-EN/ISO dot. sprzętu medycznego i ewakuacyjnego. Wszystkie oryginalne krzesła Evac+Chair spełniają międzynarodowe standardy jakości i posiadają wymagane atesty – warto jednak zachować ostrożność przy zakupie tańszych zamienników nieznanego pochodzenia.

Przepisy i normy prawne dotyczące krzeseł ewakuacyjnych w Polsce

W Polsce obowiązujące przepisy nie wskazują wprost na konieczność stosowania krzeseł ewakuacyjnych. Jednakże, zgodnie z ogólnymi zasadami bezpieczeństwa pożarowego oraz przepisami dotyczącymi dostępności budynków dla osób z niepełnosprawnościami, zapewnienie możliwości ewakuacji dla wszystkich użytkowników obiektu jest obowiązkiem właściciela lub zarządcy budynku.

Podstawowe akty prawne:

  • Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie – określa wymagania dotyczące dróg ewakuacyjnych oraz dostępności budynków dla osób z niepełnosprawnościami.
  • Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane – nakłada obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa użytkowania obiektów budowlanych.
  • Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o języku migowym i innych środkach komunikowania się – wprowadza obowiązek zapewnienia dostępności informacji dla osób z niepełnosprawnościami.
  • Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami – definiuje obowiązki jednostek sektora publicznego w zakresie dostępności architektonicznej i ewakuacyjnej.

Normy techniczne:

  • PN-EN ISO 7010:2020-06 – określa zasady stosowania znaków bezpieczeństwa, w tym znaków ewakuacyjnych.
  • PN-EN 81-70:2018-07 – dotyczy dostępności dźwigów osobowych dla osób, w tym osób z niepełnosprawnościami.
  • PN-EN ISO 12100 – dotycząca bezpieczeństwa maszyn i zasad oceny ryzyka.

Zalecenia:

Chociaż krzesła ewakuacyjne nie są wymienione wprost w przepisach, ich stosowanie jest zalecane w obiektach użyteczności publicznej, zwłaszcza tam, gdzie istnieją bariery architektoniczne uniemożliwiające samodzielną ewakuację osób z ograniczoną mobilnością. Wprowadzenie takich rozwiązań jest zgodne z zasadą uniwersalnego projektowania i może być wymagane podczas kontroli przeprowadzanych przez Państwową Straż Pożarną lub inne organy nadzoru budowlanego.

Podsumowanie:

Zapewnienie bezpiecznej ewakuacji dla wszystkich użytkowników budynku, w tym osób z niepełnosprawnościami, jest obowiązkiem wynikającym z ogólnych przepisów prawa budowlanego i przeciwpożarowego. Stosowanie krzeseł ewakuacyjnych, choć nie jest obowiązkowe, stanowi dobrą praktykę i może być elementem spełnienia wymagań dotyczących dostępności i bezpieczeństwa obiektów.

Bibliografia